Bruggen bouwen tussen gemeente en zorg - Project SamSam

Als medische klachten het gevolg zijn van problemen in de privésituatie van de patiënt (denk aan schulden, eenzaamheid en sociale problematiek), dan liggen de oplossingen niet in het medisch circuit, maar in het Sociaal Domein van de gemeente. Met een goede connectie tussen huisarts en de gemeente kunnen patiënten beter en sneller geholpen worden en kunnen bepaalde klachten gedemedicaliseerd worden. Vanuit díe behoefte is pilotproject Sam Sam opgestart. Hierbij wordt een vaste contactpersoon vanuit het Sociaal Domein aan een huisartsenpraktijk gekoppeld, die ervoor kan zorgen dat patiënten makkelijker naar het juiste loket kunnen worden doorverwezen en dat er ook een terugkoppeling is.

Interview met Janke Snel (namens de huisartsen van de FEA), Elise Hol (namens de Twentse Koers) en Carin Pipers (namens Roset). Zij zijn al vanaf het begin bij het project betrokken.

Het Sociaal Domein is voor veel huisartsen nog te vaak een black box. Het is niet altijd duidelijk naar wie de patiënt kan worden doorverwezen, waar die persoon vervolgens terechtkomt en of hij ook daadwerkelijk hulp krijgt. Janke Snel: “Als je het bijvoorbeeld hebt over schulden, dan raken mensen helemaal van slag. Die komen vervolgens bij de huisarts en worden dan doorverwezen naar de ggz of naar het loket van de gemeente. We liepen er tegenaan dat het niet altijd helder was waar dat loket bij de gemeente was en of die persoon ook daadwerkelijk geholpen werd. Soms kwam de patiënt dan weer op het spreekuur terug en dan bleek dat er niks gebeurd was.” Elise Hol: “Dan bleek dat de patiënt zich ook niet bij de gemeente had gemeld, waarschijnlijk omdat niet duidelijk was wáár of bij wie hij zich kon melden.”

Er ontbrak een warme overdracht tussen de huisarts en de gemeente. Vaak moest iemand zelf contact zoeken en initiatief nemen, terwijl dat juist bij deze doelgroep erg lastig is. Door een vast contactpersoon te creëren wordt de samenwerking verbeterd. Er is overigens op onderdelen al wel een goed contact tussen de huisartsen en gemeenten (bijvoorbeeld als het gaat om de Wmo), maar het uitgangspunt van Sam Sam is dat dat in de volle breedte van het Sociaal Domein moet ontstaan. Elise Hol: “Je wilt het brede sociale domein aan de huisarts verbinden; dus ook als het om jeugdhulp, onderwijs, werk, inkomen of schuldhulpverlening gaat.”

Sam Sam is geïnspireerd op het project Waar is Wally dat in Deventer succesvol was. Door middel van een subsidie vanuit de provincie werd het ook in Twente mogelijk om een pilot te starten. Bij een vijftal gemeenten werden diverse huisartsenpraktijken gekoppeld aan een medewerker van het Sociaal Domein. Soms kreeg de medewerker een vaste plek in de praktijk, maar het gaat vaak niet alleen om fysieke aanwezigheid. Het belangrijkste is dat medewerkers van de huisartsenpraktijk weten wie ze kunnen benaderen. Soms is dit een toegangsmedewerker van de gemeente zelf, maar het wordt soms ook opgepakt aan de welzijnskant of in het wijkteam. Het bleek niet wenselijk om een vaste aanpak hiervoor te maken, omdat iedere gemeente of huisartsenpraktijk anders is. Voor het succes van de samenwerking moest per situatie op maat gekeken worden naar wat het beste werkte.

In de pilotfase heeft Roset samen met de FEA een belangrijke rol gehad bij de verkenning hoe de samenwerking zou kunnen gaan werken. Roset heeft het projectplan gemaakt op basis waarvan de subsidie is verleend, heeft partijen bij elkaar gebracht en heeft vervolgens structuur aangebracht in het proces. Carin Pipers: “Het is belangrijk om te zorgen dat mensen bij elkaar komen en dat er gesprekken plaatsvinden. Maar ook dat er acties worden uitgezet en vastgesteld wordt wie welke rol en verantwoordelijkheid heeft. En dat is gegroeid.”

In het IZA en GALA zijn inmiddels allerlei afspraken gemaakt om de integrale samenwerking, ook domeinoverstijgend, te bevorderen. Met het project Welzijn op recept, is samenwerken tussen gemeenten en huisartsenzorg nu ook echt een verplichting geworden (één van de verplichte ketenaanpakken). Hiermee wordt ingezet op de verbreding van het project Sam Sam. De pilotfase is voorbij en nu is de fase van uitwerken en het gaan doen aangebroken. Daar spelen FEA en THOON (richting de huisartsenpraktijken) en de projectleider van Twentse Koers (richting de gemeenten) een belangrijke rol in.

Aan de pilot deden zo’n veertig praktijken uit vijf gemeenten mee en inmiddels zie je nu een enorme interesse bij de andere gemeenten. Ook daar wil men samenwerken en bij het project aanhaken. De Twentse Koers biedt ondersteuning in het opzetten van het project door te adviseren en handreikingen te geven. De gemeenten en de huisartsenpraktijken voeren het uit en bepalen zelf met welke mensen ze dat gaan doen. Door op strategisch niveau met elkaar samen te werken ontstaat enthousiasme en energie, maar ook tijdswinst en daarmee ook een versnelling en besparing. Elise Hol: “De kennis en ervaringen uit Sam Sam helpen ons enorm om het ook in andere gemeentes op te pakken. Door het met elkaar te doen hoef je niet steeds het wiel zelf uit te vinden en kunnen wij samen echt inwoners helpen en gezonder maken.”

Huisartsen zijn een belangrijke eerste schakel waar mensen zich met problemen melden. Door meer aandacht voor preventieve en maatschappelijke vraagstukken in de huisartsenpraktijk kunnen we problemen demedicaliseren. Door de samenwerking tussen huisarts en gemeente leren we elkaar beter kennen en te vertrouwen. Dat gaat uiteindelijk ook bij andere projecten en trajecten helpen, denk aan jeugdhulp, kansrijke start en leefstijlinterventies, zoals de aanpak van overgewicht en valpreventie. De basis hiervoor is nu echt gelegd!

Lees meer over de ontwikkelingen in de zorg en welzijn in Twente in het gratis magazine WelZoGezond; een uitgave van Roset. Bestel het magazine hier.