Organisatiegraad paramedische zorg – een beschouwing

In 2021 is het programma ‘Organisatiegraad’ gestart. Dit programma komt voort uit het Hoofdlijnenakkoord Paramedische Zorg 2019-2022. In dit akkoord hebben verschillende partijen uit de paramedische zorg, patiëntenfederatie, het Ministerie van VWS, de Nederlandse Zorgautoriteit en zorgverzekeraars uitgesproken samenwerking in de regio te bevorderen. Twente is een van de pilot regio’s. Wat is de bedoeling van het programma ‘Organisatiegraad’ en wat betekent dit voor paramedische zorgprofessionals in de regio Twente. Een beschouwing.

Aanleiding

In het Hoofdlijnenakkoord Paramedische Zorg 2019-2022 committeren de verschillende partijen zich aan de gewenste transformatie naar de Juiste Zorg op de Juiste Plek. Deze gewenste transformatie gaat over de drie pijlers: 

1. het voorkomen van (duurdere) zorg; 
2. het verplaatsen van zorg, (dichter) bij mensen thuis als dat kan dan wel verder weg (geconcentreerd) als het omwille van de kwaliteit en doelmatigheid moet; 
3. het vervangen van zorg door andere zorg, zoals e-health, met een gelijkwaardige of betere medisch-inhoudelijke kwaliteit van de zorg.  

 De conclusie is dat de paramedische zorg een belangrijke bijdrage kan leveren aan het realiseren van deze doelen; aldus de verschillende partijen[1].

[1] Bestuurlijke afspraken paramedische zorg 2019-2022

Een van de speerpunten is organisatiegraad

Het hoofdlijnenakkoord omvat het landelijk bestuurlijk commitment. De uitvoering is in de regio, waar partijen een feitelijk beeld maken van de sociale- en gezondheidssituatie in een regio, gemeente of wijk. Dit gedeelde regiobeeld vormt de basis voor het maken van afspraken tussen de verschillende partners in de regio. Hierbij streven zowel aanbieders als inkopers congruentie na. Partijen kunnen elkaar aanspreken op elkaars bijdrage om de gedeelde opgave aan te pakken.

Met dit akkoord wordt op nationaal niveau afgesproken dat dit proces plaatsvindt en ieder zijn bijdrage levert. Hoe dit gebeurt en wat wordt afgesproken gebeurt decentraal. Hierbij is het belangrijk oog te hebben voor het verder stimuleren van de organisatiegraad van de paramedische zorg op regionaal niveau. Deelname aan de bovengenoemde werkwijze vergt van paramedische zorgverleners dat zij zich nadrukkelijker lokaal (regionaal) organiseren.

Naast het speerpunt organisatiegraad zijn in het bestuurlijk akkoord benoemd: kwaliteit van zorg, informatie voor de patiënt en digitalisering. Zie het hoofdlijnenakkoord voor meer informatie over deze laatste speerpunten.

Organisatiegraad

De Juiste Zorg op de Juiste Plek kan alleen op regionaal niveau echt tot stand komen. Daarom is het nodig dat partijen lokaal met elkaar het gesprek aangaan en bepalen op welke onderwerpen ze samen acties gaan ondernemen. De partijen (van het bestuurlijk akkoord) constateren dat de daarvoor benodigde organisatiegraad in de paramedische zorg vaak nog ontbreekt. Indien een gemeente, ziekenhuis, huisarts, zorgverzekeraar, etc. het gesprek aan wil gaan is er vaak geen gedragen vertegenwoordiging van de paramedische zorg. Het verhogen van de organisatiegraad dient meerdere doelen.

Beschouwing

De regio Twente kent verschillende samenwerkingsverbanden van paramedische zorgprofessionals. Variërend van multidisciplinaire samenwerking tussen enkele disciplines lokaal, tot monodisciplinaire samenwerkingsverbanden op specialisatie – denk bijvoorbeeld aan een netwerk oncologie fysiotherapie, monodisciplinaire samenwerking lokaal en een enkele samenwerking monodisciplinair regionaal. De redenen van samenwerken zijn verschillend en variëren van bijvoorbeeld kennisdeling, zichtbaarheid vergroten, tot afspraken over zorginhoud en verwijzing. Een enkel samenwerkingsverband is ‘contractpartner’ in regionale zorgafspraken. 

 In het programma organisatiegraad is de bedoeling, dat er gemandateerde regionale organisaties van paramedische zorgprofessionals ontstaan die samen met andere zorgpartners in de regio afspraken over zorg maken, welke oplossingen bieden aan de uitdagingen in de regio. Deze uitdagingen zijn verwoord in het regiobeeld. Voor Twente is het regiobeeld hier te vinden. 

Voor paramedici is het belangrijk te beseffen dat er een ander tijdperk aanbreekt, en dat het belangrijk is om de krachten in de regio te bundelen. Ook de regionale zorgverzekeraar Menzis sorteert op de ontwikkeling voor, en spreekt in haar inkoopbeleid paramedische zorg 2022 over de deelname aan een geformaliseerd samenwerkingsverband als inkoopvoorwaarde. Te starten met de fysiotherapie in 2024. De gedachte lijkt eenvoudig: “Als één praktijk anders gaat werken heeft dat weinig impact, maar als 50 of 150 praktijken in de regio anders gaan werken is de impact vele malen groter”. Op dit moment zijn deze praktijken autonome organisaties. ‘Wie is het aanspreekpunt voor deze praktijken, en wie mag namens deze praktijken afspraken maken?’ Een gemandateerde organisatie ontbreekt. 

 ‘Gaat dan de hele paramedische zorg veranderen?’ 

Nee, dat denk ik niet. Hier is een analogie met de huisartsenzorg op zijn plaats. De huisartsen leveren basiszorg vanuit een bekostiging per verrichting, daarnaast kennen zij ketenafspraken (DBC’s) bijvoorbeeld rond diabetes en COPD waarvoor een apart tarief geldt. De keten DBC’s leveren betere uitkomsten voor patiënten, maar vragen ook extra inspanningen van de huisarts. Het is goed om te beseffen dat huisartsen deze ketenafspraken (DBC’s) organiseren via de zorggroep in de regio. Voor Twente zijn dit Thoon en FEA. 

Een verplichting of een kans?

De landelijke urgentie komt voort uit het rapport “De Juiste Zorg op de Juiste Plek” met als achterliggende gedachte hoe houden we de zorg toegankelijk en betaalbaar voor iedereen. Voor de gemiddelde zorgprofessional zal dit weinig betekenis hebben. Maar deze landelijke urgentie wordt wel vertaald naar de regio en naar inkoopbeleid van zorgverzekeraars. Niet alleen voor paramedische beroepsgroepen! Wie dit op zich af laat komen, zal dit ervaren als de volgende verplichting. Kansen liggen er door als beroepsgroep zelf proactief te zijn, welke bijdrage kunnen – of nog beter - willen wij leveren en met meerdere praktijken zorgen voor impact. Kansrijk zijn oplossingen die een antwoord geven op de uitdagingen van het regiobeeld en aansluiten bij de gewenste transformatie en de drie pijlers, zoals verwoordt in Juiste Zorg op de Juiste Plek (zie het begin van deze beschouwing). Tot slot, besef dat deze uitdagingen veelal complex zijn en samenwerking vragen met een of meerdere regiopartners. 

Terug naar de realiteit

Veel paramedische beroepsgroepen in de regio staan nog aan het begin van samenwerking. Zeker zoals wordt beoogd in het programma organisatiegraad. Roset biedt ondersteuning in de visievorming en welke organisatievorm past bij de gewenste samenwerking. Van groot belang is, dat een samenwerkingsverband goed nadenkt over de eigen ambities en doelen. Dit geeft richting en voorkomt dat je energie onnodig inzet op allerlei zaken. Twente is een pilot regio in het programma organisatiegraad. Roset zoekt actief contact met vertegenwoordigers van de verschillende beroepsgroepen en organiseert bijeenkomsten om urgentiebesef en ambities te peilen. 

 Peter Nijhof, consultant Roset