Twentse Apothekers richten het vizier op de toekomst

Twentse Apothekers Organisatie (TAO-UA) erg enthousiast over samenwerking

‘Zonder Roset waren we nooit zover gekomen’

,,In de zorg gaat de komende jaren erg veel veranderen. Dat zien we nu al door de digitale toepassingen die door de coronacrisis versneld op de markt zijn gekomen. Ook in de apothekerswereld staat de tijd niet stil. We veranderen van een productgerichte organisatie in een mensgerichte organisatie. Als je alleen medicijnen uitreikt, sta je tegenover de patiënt, wij willen er juist naast staan”, zegt Erik Mijnhardt. Hij is voorzitter van de Twentse Apothekers Organisatie-UA.

Voordat je zo’n verandering in kaart hebt en de gevolgen ervan kunt overzien moet je eerst een adequate visie en strategie ontwikkelen, weet Mijnhardt: ‘Daar heeft Peter Nijhof van Roset ons meegeholpen. Zonder zijn expertise waren we nu nog lang niet zover geweest. Als je een visie, een missie en een strategie wilt uitstippelen is het altijd handig als er iemand ‘van buiten’  bijzit. Die je een spiegel voorhoudt, de kritische vragen stelt maar ook regelmatig tijdens een vergadering vraagt of we nog wel op de goede weg zitten. Dat was een prachtig, bijna organisch proces. We zijn erg blij met het eindresultaat. Binnenkort hebben we onze presentatie bij Menzis.’’

De regio Twente telt 67 apotheken, verdeeld onder 121 apothekers. Binnen deze groep werken ruim 1000 medewerkers. De apothekers vormen daarmee een groep van importantie in het zorglandschap. ,,De Twentse collega’s hebben TAO-UA het mandaat gegeven om zelf met die vernieuwende missie en strategie aan de slag te gaan. Dat was heel fijn, want dat hield de overleglijnen erg kort en praktisch,’’ weet Mijnhardt.

TAO-UA pakte de opdracht multidisciplinair op. Met bijvoorbeeld thuiszorgorganisaties, verpleeghuizen en ziekenhuizen en uiteraard ook met de huisartsen. ‘Daarnaast hebben we ons als TAO-UA ook opgeworpen als spreekbuis. Als overlegpartner voor stakeholders, zoals bijvoorbeeld de zorgverzekeraars.’’

De omgeving waarin de apothekers werken verandert snel. Waar nu in een apotheek een geneesmiddel wordt opgehaald dat door een arts is voorgeschreven zal dat deel van de dienstverlening in de toekomst mogelijk voor een deel door postorderbedrijven als Bol.com of Amazon.com worden overgenomen. Daarmee verandert de functie en de rol van de apotheker. ,,Huisartsen schreven vroeger bewust nauwelijks leesbare recepten voor. Patiënten werden geacht recepten niet te begrijpen. Een apotheker ontcijferde dat en leverde het gevraagde,’’ lacht Mijnhardt. ,,Die tijd is geweest. Een apotheker vraagt de gebruiker of deze de werking van het medicijn kent, stelt zich op de hoogte van eventueel ander medicijngebruik en let uiteraard ook op de bijwerkingen. Wat doet dat middel precies, ook in interactie met eventuele andere medicatie? Maar om die veranderende rol voor apothekers goed vorm te geven, moeten we goed in kaart brengen waar we naartoe willen en hoe we die stip op de horizon bereiken’’. Er was behoefte aan een vernieuwende visie.

De werkwijze van Roset was even efficiënt als eenvoudig. Er werd een agenda uitgeschreven en vooraf werden de verwachtingen rondom de bijeenkomst afgestemd. Tijdens een vergadering werden door Peter Nijhof van Roset opdrachten verstrekt die uiteindelijk het gewenste resultaat zouden moeten opleveren. ,,We hebben wel eens stappen terug moeten doen omdat de apothekers te snel wilden. Er moest exact worden ontvlochten welke weg ieder voor zich zag. En in die korte tijd dat we samen hebben gewerkt hebben we erg goede resultaten bereikt,’’ vindt Mijnhardt. ,,Het scheelt ook dat Roset de partners aan tafel niet naar de mond praat. Er moeten kritisch harde noten worden gekraakt en we moesten ons er voortdurend van bewust zijn of we de goede dingen wel goed deden.’’

In sessies heeft Roset samen met TAO-UA strategie en visie geformuleerd. ‘Met name de laatste was een spannende omdat daar ook gewaagde doelen aan werden gekoppeld. Zo willen de apothekers bij alles wat ze doen een toegevoegde zorgwaarde hebben. Het is dus niet alleen de overdracht van medicijnen maar bijvoorbeeld ook de gehele begeleiding bij het geneesmiddelengebruik. Of kijken naar het effect van het medicijn op ander medicijngebruik. En geneesmiddelengebruik op maat middels farmacogenetica. Ook het gebruik van data is daarbij een wezenlijk onderdeel. Dit bleek een proces van nadenken en ontwikkelen. Roset gebruikte daar een beproefde methode voor om visie en strategie te formuleren. Wat wil je, voor wie en waarom en hoe houd je de samenhang tussen deze vragen en antwoorden in de gaten.

Voor TAO-UA werd eerst een strategie ontwikkeld en later een visie. Dat had vooral te maken met de visie die TAO-UA al dacht te hebben maar die later onvoldoende concreet en daarmee bruikbaar bleek.

Een groot deel van de bekostiging van de apothekers is op basis van distributie: verstrekking van medicijnen en het afhandelen van herhaalrecepten. Dit verdienmodel komt door de komst van nieuwe partijen onder druk te staan. In de toekomst komt er meer concurrentie op distributie maar deze nieuwe toetreders zullen geen zorg aan die distributie toevoegen. Ook hierdoor zal de rol en functie van de apotheker ingrijpend veranderen.

Lokaal en regionaal werkende apothekers hebben contactmomenten met patiënten. Ze zijn servicegericht, werken in een netwerk van zorgprofessionals en willen hun zorginhoudelijke bijdrage meer laten zien. Sterker nog: in de visie en strategie staat dat apothekers meer resultaten op zorginhoud willen laten zien en hierop beloond willen worden in plaats van alleen maar distributie. Dat leidt dus tot een uitbreiding van taken.

,,We hebben als apothekers altijd lang in de schaduw gestaan. We waren ondersteunend, faciliterend, deden ons werk in stilte,’’ erkent Mijnhardt. ,,Maar dat is ook ten koste gegaan van onze zichtbare positie. We doen zoveel goed werk. Begeleiden patiënten in hun medicijngebruik, bij palliatieve zorg zijn wij een van de behandelaars en tijdens de coronacrisis zijn wij onverminderd door gegaan met het verlenen van farmaceutische zorg. Bij ons geen automatische antwoordapparaten in deze periode. We waren er gewoon. Bijna niemand die dat weet. De huisarts heeft vooral een mensgerichte rol. De apotheker had vooral de productgerichte rol. En dat is de laatste tien jaar snel aan het veranderen. Wij willen ook meer naar die mensgerichte rol toe. Die kennis, ervaring en kwaliteiten hebben we, maar weten we nu nog onvoldoende in te zetten. Dat moet echt anders. We moeten meer naast de patiënt staan. Dat zie je bijvoorbeeld al bij de rol en functie van de bijsluiter van een medicijn. Vroeg werden die alleen meegegeven, nu nemen we die samen door en adviseren wij patiënten proactief bij hun geneesmiddelengebruik. Of zetten wij ons in om patiënten minder medicijnen te laten gebruiken.

Roset werkte als smeerolie in deze veranderende bewustwording. Voorlopig komt er geen einde aan de vruchtbare samenwerking tussen TAO-UA en Roset. ,,We gaan ons plan als het klaar is, voorleggen en bespreken met Menzis. Daarna moeten we verder. Er gaat veel veranderen. Zo hebben we een aantal speerpunten die we de komende jaren nader willen bekijken. Het ontmoedigen van het medicijngebruik onder ouderen bijvoorbeeld. Maar ook het effect van het gebruik van meerdere medicijnen op elkaar, of het verschil van werking van een medicijn tussen mannen en vrouwen en nog specifieker, farmacogenetica. Daar gaan we de komende jaren onze pijlen op richten. Omdat het belangrijk is maar vooral ook omdat we dan als apothekers het verschil kunnen laten zien. Dankzij Roset.’’

Roset is niet bij het ontstaan van TAO-UA betrokken geweest. Roset kwam in beeld nadat de apothekers door Menzis waren gevraagd om vooral de inhoudelijke zorg te verbeteren waar dat kon. Maar dan ontstaat de vraag: wat dan, en hoe doe je dat dan? Nog belangrijker: wat is je visie en strategie, want anders is er geen richting. Zorg verbeteren of vernieuwen kan binnen de beroepsgroep plaatshebben, maar ook samen met anderen zorgdisciplines, bijvoorbeeld huisartsen of de specialisten in de ziekenhuizen. In dat geval komt ook samenwerking en hoe je dat vorm geeft aan de orde. Ook daar heeft Roset in het proces bij stilgestaan: samenwerking, maar ook het verbeteren van de zorginhoud en de bijpassende dienstverlening. Al deze elementen moeten weer passen in die visie en strategie. Het fundament voor de apothekerstoekomst in Twente.