Patiënten bepalen het belang
De eerstelijnszorg moet hervormen, zo luidt het pleidooi van Harvard professor Michael Porter. Value Based Health Care is de oplossing voor de problemen waar de eerstelijnszorg mee te kampen heeft. Maar wat is ‘value’ in deze? Wat is van waarde voor de patiënt? Wat is te meten en waarvoor wil en kan de eerstelijnszorg verantwoordelijk zijn.
In deze vijfde blog uit de serie over waardegedreven eerstelijnszorg gaan we hier dieper op in.
Wat is waarde?
Volgens de definitie van Porter wordt de waarde van de zorg bepaald door de gezondheidsuitkomsten die van belang zijn voor de patiënt, afgezet tegen de kosten die nodig zijn om deze uitkomsten te bereiken over de gehele zorgcyclus. Centraal staan dus de resultaten en gezondheidsuitkomsten voor de patiënt. “Voor de complete heterogene groep die een huisartsenpraktijk bedient, zijn geen algemeen geldende uitkomsten te bedenken. Maar voor een subgroep van patiënten (zie blog 2 van onze serie) zijn wel uitkomsten en resultaten te definiëren en te meten”, aldus Porter.
Huisarts als startpunt
De meeste mensen die gezondheidsklachten hebben, gaan eerst naar de huisarts. Hij of zij is voor de meeste mensen het startpunt van zorg. Als poortwachter met de mogelijkheid tot verwijzen, behandelaar van chronische zorg of coördinator van zorg. De huisarts is een belangrijke constante factor in het zorglandschap en heeft daarmee een essentiële positie in het creëren en adviseren van zoveel mogelijk toegevoegde waarde voor de patiënt. Maar wat wil de huisarts? Een nog actievere rol in het zorgproces waar patiëntwaarde centraal staat? Waar zorgprofessionals gezamenlijk verantwoordelijkheid nemen? Ik denk dat de huisarts in de huidige structuur dat niet kan en wil. Het vraagt om een andere inrichting van de huisartsenpraktijk. Een vorm waarin zorgprocessen rond patiënten met dezelfde zorgbehoeften opnieuw worden ingericht en uitkomsten standaard worden gemonitord. Of gaat de patiënt zelf om deze verandering vragen?
Patiënten bepalen het belang
De patiënt heeft steeds meer informatie over eigen gezondheid en ziekte, is mondiger en wil het liefst een persoonlijk advies. Ontwikkelingen op het gebied van zelfdiagnostiek, gepersonaliseerde geneeskunde, informatie- en behandeltechnologie brengen deze kennis dichterbij en zullen alleen maar toenemen. Het merendeel van de patiënten (~70%) geeft aan dat samen beslissen voor hen belangrijk is. Om samen te kunnen beslissen is informatie nodig over de verschillende behandelopties en de uitkomsten er van. Hoe meer informatie op individueel patiëntniveau beschikbaar is, hoe meer inzicht gegeven kan worden in de beste persoonlijke behandeloptie (en hoe meer gepersonaliseerd de keuze kan zijn). Hiervoor zijn zowel klinische uitkomsten als patiënt gerapporteerde uitkomsten van belang. Om samen te kunnen beslissen ligt er een belangrijke taak en rol voor de huisarts.
Hoe beginnen
Om waarde zichtbaar te maken, moet je beginnen bij het zorgproces. Dat kan een huidig zorgproces zijn, maar ook een nieuw te vormen proces. Daarbij valt te denken aan de zorgbehoefte van bijvoorbeeld ‘volwassen met een verhoogd risico op het ontwikkelen van een ziekte’. Hoe ziet dat proces eruit? Welke interventies zijn noodzakelijk om te komen een resultaat (uitkomst)? Wat verwachten patiënten in de verschillende fasen van het zorgproces en wat zijn voor hun belangrijke uitkomsten? Door dit te benoemen en beschrijven ontstaat transparantie over zowel het proces als de gemeten uitkomsten. Bovendien wordt een mogelijkheid gecreëerd om het zorgproces en de uitkomsten te verbeteren. Voorbeelden uit de Santeon ziekenhuizen laten zien dat deze methodiek werkt. Zorgprocessen en uitkomsten verbeteren door deze onderling te bespreken. Uiteraard brengt deze transparantie ook een risico met zich mee, want hoe reageert de zorgverzekeraar als de resultaten tegenvallen? Daar komt bij dat het meten van uitkomsten, maar vooral van patiëntwaarderingen, nog in de kinderschoenen staat. Zeker in de eerstelijnszorg.
Er is vertrouwen, tijd en leiderschap nodig om deze verandering mogelijk te maken. Eerstelijnszorgprofessionals die het lef hebben en ‘meer waarde’ willen aantonen, moeten ook naar waarde worden beloond. Dat kan via bijvoorbeeld meerjarenafspraken of nieuwe financieringsvormen als andere betaaltitels of gebundelde betaling. Uiteraard is een samenspel tussen zorgprofessionals en zorgverzekeraar noodzakelijk, omdat naast de teller ‘gezondheidsuitkomsten’ ook sprake is van een noemer ‘kosten’, als het gaat om het creëren van meerwaarde voor de patiënt. Om een patstelling te voorkomen moeten we er vanuit gaan dat betere gezondheidsuitkomsten uiteindelijk leiden tot lagere kosten.
Dit is blog vijf in een reeks van zes over waardegedreven zorg vanuit eerstelijnsperspectief. Bij blog vijf hoort een voorbeeld van meten van waarde en gebruik van patiëntpanels. Blog zes gaat over ‘Verbinding van subgroepteams met specialistische zorg’ en leest u in onze volgende nieuwsbrief.
Wilt u het oorspronkelijke artikel van Porter e.a. over Value Based Health Care in de eerste lijn lezen klik dan hier.
