Het aantal mensen met dementie stijgt snel. Van 50.000 in 1950 tot ruim 270.000 in 2016. Het aantal zal de komende jaren 25 jaar verdubbelen tot meer dan een half miljoen in 2040 [1]. De druk op zorg en kosten zal enorm zijn. Mensen met dementie leven gemiddeld nog acht jaar nadat de diagnose is gesteld. Dementie begint in de thuissituatie. Erkenning duurt lang. Het duurt gemiddeld 14 maanden voordat de diagnose wordt gesteld. Mensen met dementie gaan achteruit en worden afhankelijk van mantelzorgen professionele zorg. Thuis wonen gaat niet meer. Een groot deel wordt opgenomen en wordt uiteindelijk bedlegerig.
In een notendop the-full-circle-of-care (gehele zorgcyclus) van iemand met dementie. Delen van deze cyclus worden niet of uit verschillende potjes bekostigd. De vraag is of je waarde kunt toevoegen aan deze zorgcyclus. Waarde zoals Porter die definieert in kwaliteit gedeeld door kosten en dan het liefst gemeten over de gehele zorgcyclus. Het is duidelijk dat een verpleeghuisopname in de laatste fase voor een aantal mensen met dementie onvermijdelijk is en dat deze opname een onderdeel van de gehele zorgcyclus blijft. Interessant is de begeleiding en ondersteuning van mantelzorgers, alternatieve begeleidings- en woonvormen die zorgen dat mensen met dementie langer thuis kunnen blijven en niet of later in een verpleeghuis komen. ‘Hoe zou de zorg voor mensen met dementie eruit zien als er één gebundelde financiering zou zijn van begeleiding thuis, zorg thuis tot verpleeghuisopname? Zouden we ons geld anders inzetten? Andere vormen van zorg leveren?’ Een aantal vragen waar je waarschijnlijk even goed over moet nadenken, want hoe ziet dan die andere zorg eruit. Kun je waarde creëren zoals Porter verwoord: waarde = kwaliteit : kosten. Ik denk van wel.
De laatste tijd verschijnen er geregeld artikelen over ‘Sociale benadering van dementie’ [2][3]. Een benadering waar bijvoorbeeld vooral aandacht is voor de fase thuis, ondersteuning en begeleiding van mantelzorg en leven met dementie. Immers, dementie is meer dan een medisch probleem. Het onderzoek “Proeftuin Sociale Benadering Dementie Leeuwarden” in Friesland laat een aantal onvervulde behoeften op vier aandachtsgebieden zien, die mensen met dementie en hun naasten ervaren. Onvervulde behoeften die het voor iemand met dementie en/of zijn of haar naasten moeilijk maken om het leven vorm te geven en zo lang mogelijk thuis te blijven wonen. In Friesland is vooral vanuit het sociaal en psychologisch perspectief een aantal effectieve interventies ontwikkeld. Interventies die waarde toevoegen vanuit de (zorg)behoeften van mensen met dementie en hun naasten.
Volgens hoogleraar en dementiedeskundige Anne-Mei The scheelt het 700 miljoen euro aan zorgkosten als iedereen met dementie twee weken langer thuis woont voor ze naar het verpleeghuis verhuizen. Die verhuizing is volgens haar makkelijk uit te stellen. Bijvoorbeeld door mensen met dementie weer perspectief te geven na een diagnose, hen niet te laten wegzakken in een pikzwart toekomstbeeld [4].
Een geweldige uitdaging dus. De proeftuin in Friesland heeft bewezen dat waardecreatie mogelijk is. Dit is nog maar het begin. In de komende jaren stelt VWS geld beschikbaar en zullen er in acht regio’s zogeheten ‘sociale trails’ (de doorontwikkeling van de proeftuin in Friesland) plaatsvinden. Maar om deze nieuwe zorg ook duurzaam te maken is meer nodig. Immers, de financiering van begeleiding en zorg is opgedeeld in schotten. Het bespaarde geld komt niet bij de partij die aan het begin moet investeren. Porter spreekt over ‘cost shifting’; de kosten voor zorg worden doorgeschoven van de ene naar de andere partij. De financiering van zorg is ingewikkeld, maar het zou mooi zijn als deze proeftuinen ook experimenteren met een andere vorm van financiering.
Peter Nijhof, adviseur Roset
[1] Feiten en cijfers over dementie; Stichting Alzheimer Nederland. https://www.alzheimer-nederland.nl/dementie/feiten-cijfers?gclid=EAIaIQobChMImNHU74vg3gIVFeR3Ch3tlgrEEAAYASAAEgI4mvD_BwE
[2] Samenvatting eindrapportage Proeftuin Sociale Benadering Dementie Leeuwarden http://tao-of-care.nl/wp-content/uploads/2018/11/Samenvatting-eindrapportage-Proeftuin-Sociale-Benadering-Dementie-Leeuwarden.pdf
[3] https://www.trouw.nl/samenleving/geef-dementiepatienten-een-perspectief-en-ze-kunnen-langer-thuis-blijven-wonen~a3ee62c7/
[4] https://www.trouw.nl/samenleving/geef-dementiepatienten-een-perspectief-en-ze-kunnen-langer-thuis-blijven-wonen~a3ee62c7/
