Dit artikel is nummer vier uit de reeks Value Based Health Care in de eerstelijnszorg. Bekijk hier de eerder verschenen items.
Het huidige zorglandschap is versnipperd, gefragmenteerd en onvoldoende afgestemd. Meer geld voor de eerste lijn zal weinig veranderen. Om waardegedreven zorg ook in de eerste lijn tot een succes te maken, moet de financieringssystematiek veranderen. De eerste lijn kan een belangrijke rol spelen in de gehele zorgcyclus waar waardecreatie centraal staat. De huisarts is een belangrijke poort tot andere vormen van zorg. Nieuwe beloningssystemen zijn gericht op onder meer het versterken van die poort en het verhogen van de waarde over de gehele zorgcyclus.
Verrichtingen
Momenteel wordt de eerstelijnszorg gefinancierd op basis van een vergoeding per verrichting. Maar dat verbetert niet per definitie de zorg aan patiënten. Immers, verrichtingen worden ook betaald als het gewenste effect achterwege blijft. Elke zorgverlener doet zijn deel. Niemand is of voelt zich verantwoordelijk voor de gehele zorgcyclus waar vele patiënten door heen gaan. “De huidige weg van bekostiging leidt tot verhoging van de zorgvolumes, niet tot het verbeteren van de gezondheid van burgers en/of patiënten” aldus Porter et al (2013). Zorgverzekeraars proberen grip te krijgen op de kosten, maar de patiënt heeft enkel baat bij goede uitkomsten. Sturing met budgetplafonds door zorgverzekeraars werkt averechts. Zorgverleners hebben nu de mogelijkheid de kosten door te schuiven naar de volgende zorgaanbieder of doen bewust of onbewust aan ‘cherry-picking’. Op deze manier gaat veel waarde verloren.
Gebundelde betalingen
Wanneer de zorg rond specifieke subgroepen van patiënten wordt georganiseerd, kunnen uitkomsten gemeten worden en wordt inzichtelijk wat een zorgcyclus voor deze patiënten kost. Door waarde aan te kunnen tonen en naar waarde te worden beloond. Dit maakt de weg vrij naar het systeem waar Porter voor pleit: “gebundelde, maandelijkse betalingen per type patiënt”. In Zweden is bijvoorbeeld zo’n gebundelde betalingsmethodiek ingevoerd voor alle kunstheupen en –knieën voor relatief gezonde patiënten. Het resultaat was dat de kosten omlaag gingen, de patiënten tevredener waren en een aantal uitkomsten werd verbeterd. In Nederland experimenteren verschillende zorgverzekeraars met gebundelde betaling. Vaak beginnen deze experimenten in de ziekenhuizen, maar het is ook de bedoeling dat de eerste lijn aanhaakt of dat deze zorg door eerstelijns professionals wordt georganiseerd. Denk hierbij bijvoorbeeld aan een gespecialiseerde fysiotherapie organisatie; deze kan van grote waarde zijn door voor aandoeningen van het houdings- en bewegingsapparaat de ‘full-circle-of-care’ te organiseren en diagnostische en eventueel aanvullende zorg in te kopen bij een ziekenhuis. Lees ook het interview met Ward Bijlsma (manager Zorg 1e lijn bij Menzis) over waardegedreven inkopen.
Verschillende financieringsmodellen
Er zijn verschillende financieringsmodellen. Variërend van gebundelde betaling, shared savings, shared risks en populatiebekostiging. Afhankelijk van het model varieert de verantwoordelijkheid en het risico. Welk model het beste past is niet relevant, omdat niet de bekostiging leidend moet zijn maar de zorginhoud en de gezondheidsuitkomsten die dit oplevert. Wel zijn nieuwe waardegedreven zorgconcepten en procesinnovaties van belang. Te beginnen met voor de hand liggende subgroepen met gewogen risicoprofielen (lees ook blog 2). Zoveel mogelijk gericht op de hele zorgcyclus. Voor de eerstelijnszorg zijn belangrijke elementen: het versterken van de poort, het verhogen van de waarde over de gehele zorgcyclus en het beleggen en organiseren van verantwoordelijkheden via een geformaliseerd zorgnetwerk dat als productiesysteem kan fungeren.
De eerstelijnszorg – waarom bestaan wij?
Het is de vraag of de eerste lijn in de huidige structuur, de organisatie en kwaliteit van zorg kan verbeteren, laat staan een bijdrage kan leveren aan de reductie van zorgkosten. Dat heeft zo zijn grens. Laten we het eens over een andere boeg gooien; kostenreductie, dat mag nooit het doel zijn voor de eerstelijnszorg. Zorgprofessionals en verzekeraars (lees overheid) houden elkaar hiermee in de greep. De rollen worden vastgezet. Dit leidt tot verstarring en is slecht voor de creativiteit. Het doel is (en daarom is een zorgprofessional een zorgprofessional geworden) ‘het verbeteren van de gezondheid van burgers en/of patiënten’. Er zijn al legio voorbeelden waar onderzoek laat zien dat geformaliseerde samenwerking tussen de georganiseerde eerste lijn en het ziekenhuis – betere zorg – en als gevolg daarvan – lagere kosten kan realiseren. Wij geloven dat ‘Value-Based Healthcare’ (VBHC) de oplossing is voor een duurzaam zorgsysteem waarbij uitkomsten voor patiënten worden verbeterd en tegelijkertijd de kosten van de gezondheidszorg beheerst kunnen worden. Het begint bij een andere ‘mindset’, een duidelijke strategie, focus en doelen. Het eindigt bij procesinnovaties en nieuwe ecosystemen die succesvol worden gelanceerd en concrete waarde toevoegen. Wat is hiervoor nodig? Zorgprofessionals tonen hun waarde aan en zorgverzekeraars facilitairen dit proces door naar waarde te belonen.
Wilt u het oorspronkelijke artikel van Porter e.a. over Value Based Health Care in de eerste lijn lezen klik dan hier.
Lees onze voorbeelden bij inspiratie.
