De afgelopen jaren zijn er veel landelijke, maar ook regionale ontwikkelingen geweest op het gezondheidszorggebied. Er is een Volksgezondheid Toekomstverkenning ontwikkelt, er zijn regiobeelden gemaakt door de zorgverzekeraars en er zijn regioplannen in ontwikkeling bij verschillende beroepsgroepen, waaronder de huisartsen. Wanneer wordt gekeken naar al deze documenten wordt uitgegaan van zowel een visie of richting, maar er wordt ook veel inzicht gegeven door cijfers in de onderbouwingen. De inzet van kwalitatieve en kwantitatieve data in de zorg wordt steeds belangrijker. Door de verschillende data die beschikbaar is wordt een steeds duidelijker beeld geschetst van de uitdagingen waar de zorg mee te maken krijgt in de komende jaren.
Verzamelen van data
Het is mogelijk om op verschillende manieren data te verzamelen. Dit kan door kwalitatief data-onderzoek uit te voeren, waarbij informatie en gegevens vaak uit gesprekken worden gehaald door middel van open vragen of interviews. Daarnaast kan er ook worden gekozen voor het uitvragen van kwantitatieve data. Deze data is vaak beter meetbaar, doordat er vaak een eenheid aan gekoppeld wordt en dat maakt vergelijken makkelijker. Deze kwantitatieve data kan zelf worden opgehaald door middel van vragenlijsten of het opvragen van gegevens uit informatiemanagementsystemen (denk hierbij bijvoorbeeld aan het HIS en gegevens van zorgverzekeraars), maar ook kan deze worden gevonden bij landelijke onderzoeksbureaus (Nivel, CBS, RIVM). Deze gegevens zijn vaak openbaar en dus vrij verkrijgbaar en kunnen dus door iedereen worden gebruikt. Een aantal voorbeelden hiervan zijn regiobeeld, waar staat je gemeente, maar ook regionale onderzoeken uitgevoerd door de GGD. Vanuit het ROS-netwerk is er nog een andere informatiebron beschikbaar, namelijk de ROS-wijkscan. In deze wijkscan zijn de verschillende data van landelijke onderzoeksbureaus, maar ook regionale data op gemeente, wijk en buurtniveau beschikbaar voor een groot aantal indicatoren zoals bevolkingsopbouw, gezondheid, gedrag, zorggebruik, sociale omgeving en de zorgkosten.
De verschillende momenten waarop data gebruikt kan worden in projecten worden in deze blog belicht.
Data als uitgangspunt
Voordat data ingezet kan worden in projecten is het belangrijk om eerst te kijken waarom je data wilt gebruiken. Om dit helder te krijgen is het goed om vooraf een visie op te stellen of een projectvoorstel te schrijven waarin de onderzoeksvragen en doelstellingen vermeld staan. Hierbij kan data ondersteuning bieden door meer inzicht te geven in wat op dit moment het probleem is, waar tegenaan gelopen wordt, hoe groot dit probleem is en waar in het proces dit probleem zich bevindt. Data kan dus worden gezien als een tool om het gesprek aan te gaan, urgentie aan te geven of waarom iets een probleem is of kan worden. Het kan dus worden gezien als de 0-meting binnen projecten. Het is belangrijk om vooraf helder te hebben waarom je data wilt gebruiken, wat je met de data wilt doen, welke data en op welk niveau data beschikbaar dient te zijn en of alle data die noodzakelijk is ook daadwerkelijk aanwezig is. Wanneer alle data is opgehaald kan worden gekeken naar wat is de huidige stand van zaken, hoe staan we ervoor. Het is belangrijk om bij data objectief te kijken wat er gemeten is en hoe dit geïnterpreteerd dient te worden. Deze 0-meting kan leiden tot urgentie om te gaan veranderen, het anders te gaan organiseren, aangeven dat het probleem toch minder groot is dan verwacht of juist ertoe leiden dat er aanpassingen nodig zijn in een projectplan met onderzoeksvragen en doelstellingen.
Monitoring van projecten
Wanneer een 0-meting is uitgevoerd, kan periodiek worden gekeken wat er gedurende het project met de data gebeurt. Data is belangrijk om na de 0-meting op de hoogte te worden gehouden van hoe het project of proces nu in zijn werk gaat. Belangrijk is om tussentijds de data met de 0-meting te vergelijken, om op deze wijze te kijken hoe het project of proces verloopt en indien noodzakelijk bij te sturen of te interveniëren. Indien er andere data uitkomen dan van tevoren was verwacht, is het belangrijk om te evalueren waarom de data afwijkt, maar ook om te kijken of deze data daadwerkelijk antwoord zal geven op de onderzoeksvragen of doelstellingen die zijn opgesteld. Het zou dus zomaar kunnen dat data afwijkt en dat dit andere inzichten zal geven, waarna bijgesteld zal moeten worden. Daarom is het goed om juist gedurende een project al te kijken naar welke kant de data op beweegt en wat hier verklaringen voor kunnen zijn.
Uitkomsten van projecten
Naast tussentijdse evaluatiemomenten van de data is het goed om, wanneer een project in de afrondende fase zit, nogmaals naar de totale uitkomsten te kijken en deze te evalueren. Dit kan zowel op basis van gesprekken met betrokkenen als ook te kijken naar de data die in de loop van het project zijn verzameld en gemonitord. Het is van belang, indien er een 0-meting is uitgevoerd, om deze ook te vergelijken met de einddata die is verzameld. Het is belangrijk om te kijken wat hier de uitkomsten van zijn, maar staar je niet blind op de data. Indien er geen kwantitatieve verschillen zijn gevonden tussen de eindmeting en de 0-meting betekent dit niet dat er geen resultaten behaald zijn. Afhankelijk van de doelen die gesteld zijn en de visie die is gemaakt, kan het zijn dat er kwantitatief geen verschillen zijn. Dit betekent niet dat het kwalitatief wel degelijk wat kan hebben opgeleverd, en vice versa. Daarom is het altijd belangrijk om in een evaluatie alle aspecten, informatie, data en uitkomsten mee te nemen om zo tot een weloverwogen conclusie te komen. Wanneer alles is geëvalueerd kan worden besloten om op basis van de uitkomsten een (vervolg)onderzoek uit te voeren en dan kunnen alle stappen uit deze blog weer worden doorlopen.
Aangezien er veel verschillende vormen van data zijn die op verschillende momenten binnen een project kunnen worden ingezet, kan dit een complex vraagstuk worden. Wanneer u op zoek bent naar hulp met het uitzoeken van welke data relevant zijn voor uw eigen projecten, of de ROS-wijkscan van toegevoegde waarde kan zijn of u op zoek bent naar ondersteuning bij het bepalen van de koers en richting, neem dan vrijblijvend contact op.
