In 2021 is het landelijk programma Organisatiegraad paramedische zorg gestart. De regio Twente is één van de vier pilot regio’s. Ondertussen zijn we ruim een jaar verder. Wat is er in de tussentijd gebeurd? Waar staan de verschillende paramedische beroepsgroepen? En welke rol speelt Roset? Nieuwsgierig, lees dan verder in deze blog.
Wat is organisatiegraad?
Organisatiegraad gaat over hoe eerstelijnszorgaanbieders georganiseerd zijn in de regio. Zijn zij als regionale groep zichtbaar, aanspreekbaar en gemandateerd, of werken zij naast elkaar als zorgaanbieders of praktijken. Het programma ‘Organisatiegraad paramedische Zorg’ is één van de afspraken in het Bestuurlijk Akkoord Paramedische Zorg 2019-2022. In de nieuwe Integrale Zorgakkoorden (IZA) worden deze afspraken voortgezet. ‘Regionale samenwerking’ en ‘versterking organisatie eerstelijnszorg’ staan prominent op de agenda. De deelnemende partijen hebben afgesproken om de organisatiegraad van de paramedische zorg te verhogen en daarmee bij te dragen aan de ‘Juiste Zorg op de Juiste Plek’. Met de afspraken wordt toegewerkt naar een eerstelijnszorg die blijvend beschikbaar en toegankelijk is voor iedereen. Organisatiegraad richt zich op de beroepsgroepen: diëtetiek, ergotherapie, fysiotherapie, huidtherapie, logopedie en oefentherapie.
Pilot regio
Twente is één van de vier pilot regio’s. Dit betekent, dat het programma organisatiegraad als eerste startte in deze vier regio’s. Het onderzoeksbureau BeBright deed een aantal interviews, hield twee dialoogsessies en maakte een regiobeeld. De regionale ondersteuningsstructuur ROS – voor Twente is dat Roset – heeft een rol in het vormen van een kernteam, visievorming en het bouwen van samenwerkingsstructuren in de regio. Langzaam zijn meerdere regio’s in Nederland aangehaakt en is het programma organisatiegraad op dit moment in vrijwel alle regio’s actief voor de genoemde paramedische disciplines. Landelijk is er een programmaraad, waarin vertegenwoordigers van de paramedische beroepsverenigingen deelnemen.
Visie op organisatiegraad
Elke praktijk heeft zo zijn eigen partners waar hij of zij mee samenwerkt. Dit is op lokaal praktijkniveau en hoort bij ondernemerschap. Organisatiegraad gaat over regionale samenwerking en dat ontstijgt het lokale praktijkniveau. De regio is vaak Twente, maar kan ook een adherentiegebied van een ziekenhuis zijn, of een gemeente. Samenwerking gaat over: ‘Ben je als paramedische groep in de regio zichtbaar en aanspreekbaar en mag je namens je achterban afspraken met andere (zorg)partners in deze regio maken?’ Die afspraken kunnen zorginhoudelijk zijn, maar kunnen ook over gecontracteerde zorg gaan. In dit laatste geval is een robuuste organisatievorm nodig. Een voorbeeld hiervan is de zorggroep voor huisartsen. De zorggroep is onder meer contractpartner voor de ketenzorg diabetes. Zij organiseert de diabeteszorg met ketenpartners, monitort kwaliteit en regelt de financiële administratie. Welke organisatievorm nodig is, is afhankelijk van de visie en ambitie. Op dit moment werken veel paramedici alleen op praktijkniveau samen. De focus is op de eigen praktijk, regionale samenwerking is geen prioriteit. Organisatiegraad wordt gezien als een ‘ver van mijn bed show’.
Veranderen en samenwerken
‘Hoe zet je een gewenste verandering in gang?’ In het afgelopen jaar zijn de nodige stappen gezet. Voor Roset bestaat het kompas voornamelijk uit drie onderdelen, te weten: ‘urgentie en kansen’, ‘welke kartrekkers’ en ‘visie en ambitie’. De verwachting was dat elke beroepsgroep op een verschillend punt in het denk- en veranderproces rond het onderwerp organisatiegraad zit, en tempo’s van veranderen verschillend zijn. Daarom is gekozen voor een monodisciplinaire aanpak. Bepaal eerst wat je als beroepsgroep zelf wilt en met wie. Ga vandaaruit de samenwerking aan. Bij ‘urgentie en kansen’ gaat het over de ervaren noodzaak en/of kansen voor verbetering en verandering. In de gesprekken was soms de noodzaak direct duidelijk. Regelmatig werd ook de landelijke beroepsvereniging bij de urgentie en kansen betrokken. Zij hebben immers het hoofdlijnen akkoord ondertekend. Zij weten welke landelijke ontwikkelingen spelen. Ook zijn er regionale bijeenkomsten georganiseerd om de achterban te informeren en betrokken te krijgen bij het onderwerp organisatiegraad. Als urgentie en kansen duidelijk zijn, is een kleine groep nodig om het voortouw te nemen. Deze groep kan ontwikkelingen en kansen verkennen, deze vertalen in een visie en ambitie. Roset ondersteunt professionals van de verschillende beroepsgroepen in al deze stappen. Wij faciliteren het proces om te komen tot antwoorden op de verschillende vragen. In al deze veranderstappen gaat het ook iedere keer over samenwerken. Want samenwerken is geen doel, maar een middel. Wat wil je bereiken? Samenwerken gaat ook over een gedeelde ambitie. Als je zelf weet wat je wilt, wil dat nog niet direct zeggen dat de ander dat ook wil. Belangen zijn verschillend en bepalen mede hoe partners in samenwerking acteren. Kortom, samenwerken is veel complexer dan in eerste instantie wordt gedacht. Er gelden andere spelregels. Deze spelregels moet met elkaar in betekenisvolle bijeenkomsten worden bepaald. In dit proces van samenwerken binnen de beroepsgroep maar ook vanuit de beroepsgroep met anderen, probeert Roset zo goed mogelijk te adviseren en de ‘kartrekkers’ over de juiste vragen te laten nadenken. Tot slot wordt het succes bepaald door wat je wilt bereiken. De motivatie en de wederkerigheid voor en in samenwerking moet haarscherp zijn. Als deze er niet is, met alle goede bedoelingen die men met elkaar heeft en uitspreekt, zal samenwerking moeizaam en stroperig aanvoelen.
Regionale successen
Ondertussen is er een jaar voorbij. Van bijna alle paramedische beroepsgroepen zijn kleine groepjes ‘kartrekkers’ actief. De urgentie en kansen zijn onderwerp van gesprek, of al verkend. Ook zijn (worden) er regionale bijeenkomsten georganiseerd voor logopedisten en oefentherapeuten. Op die manier wordt de achterban geïnformeerd, betrokken en het juiste gesprek gevoerd. Eerstelijnsdiëtisten verenigt in Diëtist in Twente hebben hun visie geactualiseerd en zetten de daaruit volgende acties uit. Ergotherapeuten overwegen een herijking van hun visie. De fysiotherapeuten hebben in 2021 hun visietraject afgerond en hebben zich regionaal georganiseerd in de Twentse Fysiotherapeuten Organisatie (TFO-UA). Eind september hebben zij zich aan zo’n 140 praktijkhouders gepresenteerd. Op dit moment werven zij succesvol de eerste leden. Zie hiervoor ook het interview met Kees Smelt.
De ene beroepsgroep is al heel ver, de andere beroepsgroep is nog zoekende en twijfelt nog over het nut van regionale samenwerking vanuit haar eigen beroepsgroep. Nadenken over samenwerken kost tijd en doe je samen. Besef dat veel ‘kartrekkers’ ook praktijkhouder zijn en deze verkenningstrajecten er in de avonduren bij doen. Toch zijn in het afgelopen jaar mooie stappen gezet. Bewustwording van urgentie en kansen is aanwezig. Eerste ambities en doelen geformuleerd. Succesvol samenwerken kost tijd. Ook in het komende jaar blijft Roset op het onderwerp ‘organisatiegraad’ actief.
Voor vragen neem contact met Nina Paus - van der Laan of Peter Nijhof.
