Onderscheid project- en procesbenadering

Om duidelijk te maken wat de procesbenadering inhoudt wordt deze vaak vergeleken met een projectaanpak. Beide benaderingen kunnen afhankelijk van de omstandigheden succesvol zijn. In de praktijk zullen vooral veel (tussentijdse) mengvormen optreden.

Aspect	Projectaanpak	Procesregie
Aard traject	Gedeelde belangen, gering aantal partijen, vanzelfsprekend draagvlak	Meerdere partijen met verschillende belangen, draagvlak problematisch
Focus	Inhoud van de vooraf bepaalde oplossing	Belangen van partijen
Opdrachtgever	Heeft acties uitbesteed aan projectleider, alleen zichtbaar bij begin en einde	Blijft nauw betrokken bij de voortgang, komt in beeld als dat nodig is
Opdrachtnemer	Projectleider: expert met verstand van inhoudelijke zaken	Procesregisseur: verstaat zich tot onderkende partijen
Partijen	Betrokkenheid om gekozen oplossing te verfijnen (waar is niet aan gedacht?)	Betrokkenheid om belangen te kunnen verbinden ter verhoging van draagvlak
Voortgang	Ieder voert de afgesproken acties uit	Het proces houdt het werk op gang (proces is heilig)
Commitment	Inhoudelijke kwaliteit	Proces interessant houden: vertrouwen in proces, opties openhouden
Complexiteit	Beheersen onzekerheden, afbakenen en uiteenrafelen probleem (one issue)	Onzekerheid, brede probleemstelling en complexiteit (multi issues) geven kansen
Planning	Projectplan: wie doet wat en wanneer met welk resultaat?	Procesplan: wie wordt betrokken, hoe en wanneer?
Sturing	Planmatig met zo nodig tussentijds bijsturen	Divergeren, convergeren, verankeren
Aanpak bij tegenslag	Uitleggen en verdedigen	Blijven onderhandelen, aftasten, zoeken
Evaluatie	Doelstelling gerealiseerd? Efficiënte werkwijze? Evalueren is analyse	Tevreden partijen? Fair proces? Vertrouwen ontstaan? Evalueren is onderhandelen

De procesaanpak wordt duidelijk door de hierboven weergegeven vergelijking met de projectaanpak. Een aantal punten worden hieronder verder toegelicht:

1. Procesregie vindt plaats in een aaneenschakeling van divergeren en convergeren. Dat vraagt tijd die later kan worden terugverdiend: soms is de langzaamste weg de snelste. Haast werkt alleen wanneer je het eens bent met elkaar.
2. Het divergeren lukt alleen wanneer het eindresultaat niet van te voren vaststaat, maar pas tijdens het proces in interactie met anderen vorm krijgt. Dan gaan de betrokkenen samen de onzekerheid aan en ontstaat er een eindresultaat waarmee iedereen zich wil verbinden.
3. Een kenmerkend verschil met de projectaanpak is dat bij weerstand niet nog meer uitleg of detaillering volgt: “Ik leg het graag nog een keer uit.” In plaats daarvan moet het proces met alle belanghebbenden zijn werk blijven doen.
4. Bij procesregie is het proces heilig. De procesregisseur doet alles om dat proces in gang te houden: sturen waar dat nodig is, loslaten waar dat kan, maar ook zaken fout laten gaan als een nieuwe procesimpuls.